سیّد علی عمادالدّین نسیمی (۱۴۰۴-۱۳۷۰ میلادی)، آذربایجانلی عاریف و شاعیر حیاتی:
عمادالدّین نسیمی ۱۳۷۰ میلادی ایلده دونیایا گلیب، دوغوم یئری شیرواندیر . بعضی تحقیقاتچیلار اونون باکی دان اولدوغونو ادّعا ائدیر، بعضی لری ایسه نسیمی نین دوغوم یئرین شیروانشاه لارین پایتختی شاماخینی گؤستریرلر.
شاعیرین آتاسی سیّد محمّد شیرواندا یاخشی تانینان شخصیتلردن ایدی. نسیمی نین بیر قارداشی دا واریدی. اونون شاماخیدا یاشادیغی، شاه خندان تخلوصو ایله شعرلر یازدیغی و حاضیردا بو آدلا تانینان قدیم قبریستان لیقدا باسدیریلدیغی معلومدور. ایسلامدان سونراکی دؤورده شاماخی ایری مدنیت مرکزلریندن بیرینه چئوریلیر.
شاعیرین اثرلری نین تحلیلی گؤستریر کی، نسیمی شاماخیدا او دؤورون ان یاخشی اونیوئرسیتئتلری نین طلبینه جاواب وئره جک بیر درجه ده کامیل تحصیل آلا بیلیب. او، کلاسیک شرق و قدیم یونان فلسفه سینی، هابئله ادبیاتینی گؤزل منیمسه میشدیر.
نسیمی نین پوئزییاسیندا آذربایجانین، ائلجه ده دیگر شرق اؤلگه لری نین مشهور عالیم و شاعیرلری نین آدلاری تئز-تئز خاطیرلانیر. بونلاردان ابن سینا، خاقانی، نیظامی،فلکی، حلاج منصور، فضل الله نعیمی ، شئیخ محمود شبستری، اوحدی مراغه ای و باشقالارینی گؤستره بیلریک.
نسیمینی تبریزی نیسبه سینده تقدیم ائدن ابن العیماد حنبلی یازیر: او، حوروفیلرین شئیخیدیر، حلبده ساکین ایدی، طرفدارلاری چوخالدی ، ایش او یئره چاتدی کی، سولطان اونون اؤلدورولمه سینی امر ائتدی، بوینو وورولدو، دریسی سویولدو، چارمیخا چکیلدی.
نسیمی اوچ دیلده ( تورکجه ، فارسجا ، عربجه ) یازیب. او بیر زنگین فیلسوف کیمی ادبیاتدا پارلاییر.
نسیمی نین اثرلرینده “حاق” ایله “جومله عالم” آراسینداکی عئینیت اوچون “اینسان” آنلاییشیندان فایدا دوغولو . بئله کی، “اینسان” ان گئنیش حجمده “آللاه” حاققیندا، ان زنگین مضموندا ایسه “جومله عالم” ، یاخود اونون تظاهورلری حاقیندادیر. ان گئنیش حجملی آنلاییش اولان “حاق” ایله عئینیلشدیریلن “من” آنلاییشینا یالنیز بوتون یارانمیشلاری موطلق مجموعسو برابردیر.
نسیمی دیلین زنگینلیکلریندن غزل لرینده اؤزون مخصوص بیر اوستالیقلا ایستیفاده ائدیب. گاهدان شاعیر شئعرلرینی یالنیز خیطاب و ایفاده لی تکرارلار اوزرینده قورور:
نیگاریم، دیلبریم، یاریم، انیسیم، مونیسیم، جانیم
رفیقیم، همدمیم، عؤمروم، روانیم، درده درمانیم
دیل افروزوم، وفاداریم، جیگرسوزوم، جفاکاریم
خداوندیم، جاهانداریم، امیریم، به ییم و خانیم
فیلوسوف- شاعیرین پوئزییاسی چوخ تئز بیر زاماندا اورتا آسیا، تورکییه و ایران خالقلاری آراسیندا پوپولیارلیق قازانیر. حلاج منصورلا بیرلیکده اونون آدی اؤز عقیده سی اوغروندا غئیری- عادی صداقت و جسورلوق رمزینه چئوریلیر. اونون اثرلری بیر چوخ دیللره چئوریلیر و همین دیللرده یازیب – یارادان شاعیرلر اونو تقلید ائدیرلر. نسیمی نین شئعرلرینی خالق آراسیندا آوازلا اوخوماق و اونون حروفی ادّعالارینی تبلیغ ائتمک اوستونده بیر چوخلاری عذابلارا قاتلاشیر، حتّی جانلاریندان دا کئچیرلر.
نسیمی یارادیجیلیغی نین آنا خطی اینسانین آللاهلا عئینی لشدیریلمه سی و ایلاهیلیگی ادّعاسیندان کئچیر. نسیمی نین بو دوشونجه لرینی پوئتیک طرزده ایفاده ائله ین مشهور شئعر ده فیکریمیزی سوبوت ائدیر:

منده سیغار ایــــکی جهان ، من بو جهانه سیغمازام
گوهر لامکان منم ، کون و مکانـــــه سیغمـــــاز ام
عرشیله فرش و کاف و نون،منده بیلیندی جمله چــــون
کس ســـوزونی اوزالتما کی شرح و بیانه سیغمـازام
کون و مکاندیــــــــر آیتیم ، ذاتـــــه گئده ر بدایتیـم
سن بــو نشانیـــــــلن منی ، من بو شانه سیغمـازام
کیمسه گمان و ظن ایله ، اولمادی حقیله بیلیــــــش
حقی بیلن بیلیر کی من ظن و گمانه سیغمـــــازام
صورته بـاخ و معنی نی ، صورت ایچینده تانی کی
جسمـــــــــیله جان منم ولی جسمیله جانه سیغمازام
هم صدفــــــم،هم اینجی یم،حشر و صراط و سینجی یم
بونجا قماش و رختیـله من بـــو دکانه سیغمــازام
جانیله هم جهان منم ، دهریــــله هم زمــــــان منم
گؤر بـــو لطیفه نی کی من دهـر و زمانه سیغمازام
گـرچــــــــــــــه محیـط اعظمم ، آدم آدیـمدی آدمــم
واریـــــله کن فکن منم ، من بــــو مکانه سیغمازام
انجمیــــله فلک منــم ، وحی اولان ملک منـــــــــم
چک دیلینی سن ابسم اول من بو لسانه سیغمـــــــازام
ذره منم گونش منم ، چارله ، پنج و شش منــــــم
صورتی گؤر بیان ایـــله ، من بو بیـــــــانه سیغمازام
ذات ایــله هم صفاتیــــله ، قدریـــله هم براتیـــــــــله
گل شکر هم نباتیــــله ، بسته دهانـــــــه سیغمـــــازام
شهد منــم ، شــــــــکر منــم ، شمس منــم ، قمـر منـــم
روح روان باغیــشلارام روح و روانــــه سیغمــــازام
ناره یانـان شجر منم ، چرخــه چیـخان حجـــر منم
گؤر بو اودون زبــانه سین ، من بو زبانـه سیغمازام
گرچـــه بو گـــــــــون نسیمی یم، هاشمی یم،قریشی یـم
مندن اولـــودور آیتیم ، آیتــــه شانــــــــه سیغمازام
نسیمی